Otkako je proglašeno vanredno stanje, više od 320.000 državljana Srbije se iz inostranstva vratilo u Republiku Srbiju („RS“). Kako bi se sprečio dalji dolazak ljudi i time bilo kakvo pogoršanje zdravstvene situacije građana u RS, sve granice su od 20. marta 2020. zatvorene za sve putnike, podjednako i srpske i strane državljane. Građani Srbije koji se vraćaju iz inostranstva i koji su ušli u Srbiju pre zatvaranja granica, moraju da ostanu u samoizolaciji 14, odnosno 28 dana, a policija redovno proverava da li poštuje ove mere. Mnogi strani državljani su „zaglavljeni“ u RS zbog zatvaranja aerodroma širom sveta i zabrane ulaska stranaca u države koje okružuju RS, i to će trajati do kraja vanrednog stanja. Status tih stranih državljana koji su ostali u Srbiji ostao je nejasan i pored postojeće regulative, pa je zato Vlada donela posebnu odluku u vezi sa tim pitanjem. Da olakša situaciju strancima.
Pravni okvir u vezi sa strancima
Zakon o strancima („Zakon“) uređuje uslove za ulazak, kretanje, boravak i vraćanje stranaca, kao i nadležnost i poslove organa državne uprave RS, u vezi sa ulaskom, kretanjem, boravkom stranaca na teritoriji RS i njihovim vraćanjem iz RS. U skladu sa zakonom, stranac je svako lice koje nema državljanstvo RS. Međutim, Zakon se ne primenjuje na strance koji su:
Prijava boravišta stranca
Kada se nalazi u RS i stranac je dužan da prijavi svoje boravište. Prijava boravišta stranca vrši se u dežurnoj službi policijske stanice na čijoj teritoriji je adresa objekta u kome je stranac smešten ili u područnoj policijskoj upravi, organizacionoj jedinici koja obavlja poslove u vezi sa kretanjem i boravkom stranaca. Važno je napomenuti da se boravište može prijaviti i elektronskim putem. Dakle, u skladu sa Zakonom, stranac u RS može boraviti na:
Kratkotrajni boravak je boravak bez vize do 90 dana u bilo kom periodu od 180 dana računajući od dana prvog ulaska, ukoliko međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno, kao i boravak po osnovu vize za kraći boravak.
Boravak po osnovu vize za duži boravak je odobrenje za ulazak i boravak na teritoriji Republike Srbije u trajanju od 90 do 180 dana strancu kome je u skladu sa viznim režimom za ulazak u RS potrebna viza i koji namerava da u RS podnese zahtev za odobrenje privremenog boravka.
Privremeni boravak je dozvola boravka stranog državljanina u RS i može da se odobri strancu koji namerava da boravi u RS duže od 90 dana (do jedne godine, sa mogućnošću produženja za isti period) po nekom od osnova iz člana 40 Zakona (zapošljavanje, školovanje ili učenje srpskog jezika, studiranje, vlasništvo nad nepokretnosti, spajanje porodice, lečenje ili nega i sl.)
Stalni boravak – stalno nastanjenje je dozvola za dugotrajni boravak stranog državljanina u RS. Odobrava se strancu koji ispunjava uslove iz člana 70 Zakona i koji je do dana podnošenja zahteva za stalno nastanjenje u RS boravio neprekidno duže od pet godina na osnovu odobrenja za privremeni boravak.. Zahtev za stalno nastanjenje, podnosi lično stranac na propisanom obrascu nadležnom organu prema mestu gde mu je odobren privremeni boravak u RS. Strancu kome je odobreno stalno nastanjenje izdaje se biometrijska lična karta za strance.
Nezakonit boravak i postupak vraćanja
Strancu koji nezakonito boravi na teritoriji RS, nadležni organ donosi rešenje o vraćanju i određuje rok za dobrovoljni povratak u kome je dužan da napusti RS. Nadležni organ može produžiti period za dobrovoljni povratak strancu koji iz opravdanih razloga nije napustio RS u roku koji mu je određen, a epidemija korona virusa svakako predstavlja takav razlog.
Odluka Vlade
Vlada RS donela je Odluku o statusu stranih državljana u RS za vreme vanrednog stanja („Odluka“) kojom nastoji da olakša položaj stranaca za vreme trajanja vanrednog stanja. U skladu sa tim, stranci zadržavaju status koji su imali pre proglašenja vanrednog stanja, bez potrebe pribavljanja bilo kakvih novih dokumenata ili produženja postojećih.
Strancima dat nepromenjen status
Strani državljani koji su na dan stupanja na snagu Odluke o proglašenju vanrednog stanja, odnosno na dan 15. mart 2020. godine zakonito boravili u RS, po bilo kom od osnova propisanih Zakonom, mogu zakonito ostati u RS za vreme dok je na snazi navedena odluka, odnosno dok traje vanredno stanje, bez obaveze pokretanja postupka za dalje utvrđivanje njihovog statusa.
Važenje identifikacionih dokumenta
Lična karta za stranca koja je izdata u skladu sa Zakonom, kao i lična karta za tražioca azila i lična karta za lica kome je odobren azil u skladu sa Zakonom o azilu i privremenoj zaštiti („Službeni glasnik PC”, broj 24/18), a kojima je istekao ili istekne rok važenja dok je na snazi Odluka o proglašenju vanrednog stanja, smatraju se važećim dok je navedena odluka na snazi. Za vreme važenja Odluke o proglašenju vanrednog stanja privremeno se, do sticanja uslova za bezbedno uzimanje biometrijskih podataka od stranca, obustavlja postupanje policijskih službenika vezano za propisano uzimanje tih podataka.
Odluka je stupila na snagu 24. marta 2020. godine.
Za više informacija možete nas kontaktirati na covid19@geciclaw.com
